Gymnasiasten zijn een dag de baas van McDonald’s

Even in de schoenen staan van de schooldirecteur, of misschien toch de baas zijn van McDonald’s

Donderdag 2 juni gaven JMA’ers Lies en Aleid de eerste gastles aan de leerlingen van klas 3 van het Barlaeus Gymnasium in Amsterdam! Best spannend, omdat het de eerste les was van team The Green School, opgericht in februari van dit jaar. Lies moest vanuit Nijmegen komen en dan is half 9 op school aantreden wel vroeg. Aleid kon daarentegen rustig op haar fiets naar de school komen en nam ook het benodigde JMA materiaal mee. Eenmaal op het Barlaeus aangekomen, kwamen de herinneringen uit onze eigen schooltijd boven. We groetten de gezellige kantinedame en werden al snel opgehaald door natuurkundedocent Yosri. Na een korte introductie in de klas mochten wij beginnen met ons verhaal. We vertelden allebei wat ons drijft om milieu- en duurzaamheidslessen te geven vanuit JMA. Onze studies Sociale Geografie (Lies) en Chinees (Aleid) trokken al snel de aandacht van de leerlingen. Waarom China dan toch niet leuk is om te wonen en waarom de lucht daar toch zo vies is, werd ons gevraagd.

Na onze ‘luchtige’ introductie gingen we over op het serieuze gedeelte van de les. Daarvoor voerden we een rollenspel uit, gebaseerd op een artikel dat de leerlingen ter voorbereiding hadden gelezen. Dit gaat over de toekomstige energievoorraden en de urgentie om duurzame energie te gebruiken in de komende jaren (zie: How Tesla Will Change Your Life). We schetsten de situatie voor de klas:

We leven in het jaar 2040, onze fossiele brandstoffen zijn vrijwel compleet opgebruikt of zo schaars dat ze te kostbaar zijn om nog te gebruiken. Ook betalen we waarschijnlijk flink voor onze CO2 uitstoot. Als organisatie/bedrijf moet jij daarom je energiebeleid drastisch veranderen.

We verdeelden de klas in groepjes en aan elk groepje werd een organisatie toebedeeld, zoals de school, de McDonald’s en de NS. Ze moesten oplossingen verzinnen voor hun organisatie om zowel het energieverbruik te verminderen als alleen duurzaam opgewekte energie te gebruiken. Het brainstormen kon beginnen!

Bij het groepje ‘school’ kwam naar voren dat de vleesindustrie een zeer vervuilende sector is. De  oplossing: “Er mag geen vlees meer verkocht worden in de kantine en al het afval moet verplicht gescheiden worden. Ook moet de school aandelen kopen in windmolenparken en zonnepanelen op het dak leggen. Er is nog genoeg ruimte langs snelwegen waar windmolens kunnen staan, mensen moeten daar niet zo moeilijk over doen!’. Er waren ook veel innovatieve ideeën. Wat dacht je van de ‘Groene Burger’, te koop bij McDonald’s?  Met deze burger betaal je mee aan CO2-compensatie van de productie in de keten. Of eetbare verpakkingen voor je frietjes? Of een McDrive-toeslag voor mensen die met de auto naar de McDonald’s komen? De NS-groep voorzag dat het openbaar vervoer in de toekomst op groene stroom moet draaien en het veel impact zal hebben als een treinkaartje gratis wordt. Hierdoor zal het autogebruik drastisch naar beneden gaan. Hoe tof zou het zijn als we op een dergelijke toekomst in zouden kunnen spelen? We waren erg onder de indruk van de creativiteit en het enthousiasme van de leerlingen. Al snel werd duidelijk dat er nog veel kan gebeuren op het gebied van duurzaamheid bij de organisaties. De slimme oplossingen werden door ons op het bord geschreven en kort geëvalueerd.

Tenslotte peilden we naar de interesse om vrijwilliger te worden bij JMA. We kregen nog geen concrete aanmeldingen, maar het feit dat deze leerlingen al zoveel wisten geeft vertrouwen. Deze klas is al goed op weg met de omschakeling naar duurzaam gedrag. Team The Green School wil leerlingen blijven uitdagen en meer bewustwording creëren over duurzaam gedrag. We zijn erg blij met deze geslaagde gastles en hebben veel inspiratie en motivatie om snel meer lessen te geven!

Door: Lies Huitema
Team Educatie ‘The Green School’
Datum: 02-06-2016
Locatie: Barlaeus Gymnasium Amsterdam.
Gastles in samenwerking met Aleid Bisterbosch

Welkom in het nieuwe klimaat

“Welkom in het nieuwe klimaat”. Zo begon NOS-weerman Gerrit Hiemstra op woensdag 1 juni zijn weersegment tijdens het acht uur journaal. Langzamerhand moeten we realiseren dat we bevinden in een overgang van een relatief rustige klimaat naar een uiterst onstuimige klimaat, met ernstige gevolgen voor de mensheid.

Terwijl het Paris akkoord van zes maanden geleden nog spreekt van maximaal 1.5 graden stijging, houden bedrijven al rekening met een stijging van vier graden op de korte termijn en zes graden op de lange termijn. Laat ik duidelijk zijn. Er is geen veilige grens. Twee graden aan temperatuurstijging is geen veilige grens, 1.5 graden stijging is geen veilige grens en één graad stijging is geen veilige grens. Het is en blijft een politieke besluit. Lees hier de geschiedenis van twee graden als ‘veilige grens'. 

Momenteel zitten we al gemiddeld op één graad aan temperatuurstijging. We stevenen met volle vaart af op twee graden temperatuurstijging, met ernstige gevolgen voor de mensheid. Hoe hoger de temperatuurstijging is, hoe hoger de kans is dat we tegen de drie grote kantelpunten aanlopen. De drie grote kantelpunten zijn de Arctische gebieden, Arctisch methaan en verzuring van de oceanen. Deze kantelpunten verergeren de negatieve effecten van klimaatverandering significant en het kan de temperatuurstijging enorm versnellen waardoor we zelfs kunnen eindigen een stijging tussen zes en acht graden.

5.2 jaar. Indien we 66% kans willen hebben dat de temperatuur maximaal stijgt met 1.5 graden. Als we willen gokken en maar 33% kans willen hebben dat de temperatuur stijgt met 1.5 graden, dan hebben we 16.5 jaar. Laat dat even bezinken. Dit zijn nog berekeningen waarbij de drie kantelpunten niet erin zijn verwerkt. Met de kantelpunten erbij, dan hoeven we het niet eens meer te berekenen. Dan is de tijd gewoon op.

Het beleid van de meeste regeringen eindigen ergens tussen 2020 tot 2030. De meeste regeringen committeren zich ook aan het doel van 100% CO2 reductie in 2050, ten opzichte van 1990. Maar alle modellen laten zien dat het huidige beleid juist aanstuurt op een temperatuurstijging ver boven 2 graden. Indien de regeringen zich dat te laat realiseren, dan zit er niks anders op dan keihard de noodrem intrappen. Als de regeringen pas rondom 2030 keihard gaan bijsturen, dan brengt dat desastreuze gevolgen met zich mee voor de samenleving en de economie. Hoe eerder we beginnen, hoe minder hard die klap is én hoe minder geld het zal kosten.

Toch blijven bedrijven zoals Shell boren naar olie en gas en blijft de lobby tegen klimaatactie enorm sterk. Nederland zal enorm getroffen worden wanneer de zeespiegel gaat stijgen. Amersfoort aan zee zal dan een realiteit zijn. Wil je weten hoe ernstig jouw locatie getroffen wordt? Klik dan hier.

Klimaatexpert Clive Hamilton concludeerde niet lang geleden dat de tijd op is en experts zoals James Hansen labelen COP21 in Parijs als bedrog. Ondanks dat ik gedeeltelijk eens met James Hansen, vertik ik het om erbij neer te leggen. We zien meer klimaatactie dan ooit tevoren. We zien steeds meer mensen zich bezig houden met klimaatverandering en we zien steeds meer acceptatie voor een betere samenleving zonder klimaatverandering. 

Laten we niet neerleggen bij het hacken van klimaat als noodoplossing tegen klimaatverandering. Een andere samenleving, ander klimaat en andere economie is mogelijk. Het aandeel duurzame energie stijgt enorm, het is goedkoper dan ooit en zelfs goedkoper dan fossiele brandstoffen. Dat helpt omdat 80% van de fossiele brandstoffen in de grond gehouden moet worden. Ook laten acties zoals de klimaatzaak van Urgenda zien dat de burgers zich niet uit het veld slaan door de bedrijven en overheden. Het levert enorme winst op, waardoor zelfs de Nederlandse overheid heeft over maximale temperatuurstijging van 1.5 graden.

Juist nu hebben we iedereen nodig. Juist nu staat de klimaatbeweging sterker dan ooit. Juist nu moeten we gaan strijden voor de mensheid. De aarde blijft nog wel bestaan. Wij ook?! Dat is aan jou en ik. 

Gemiddeld eet een Nederlander jaarlijks 85.5 kilo vlees

Vlees is altijd een moeilijk onderwerp om aan te snijden. Niet omdat de wetenschap niet weet wat de effecten zijn van vlees op klimaatverandering, maar omdat mensen het gevoel hebben dat we iets van hen proberen af te pakken. Vlees wordt door veel mensen gezien als een verworven recht en de basis van hun eetpatroon. Het vragen om vlees te schrappen van hun eetpatroon door de milieuactivisten wordt dan vaak als een onredelijke eis gezien.

Vlees wordt nog altijd gezien als primaire eetbehoefte, tenminste door de overheid, het voedingscentrum en diverse (belangen)organisaties. Vlees staat nog steeds in de schijf van Vijf met als resultaat dat ieder Nederlander nog jaarlijks 85.5 kilo vlees verorbert. Vlees geniet ook nog van het 6% btw tarief terwijl al jaren allerlei maatschappelijke organisaties opperen voor een verhoging naar 19% vanwege de negatieve effecten op het klimaat en de mens zelf.

Ondanks de vele wetenschappelijke studies die de negatieve effecten van vlees op het klimaat onderschrijven, denkt jammer genoeg maar 12% van de Nederlandse bevolking dat vlees een negatief effect heeft op het klimaat. Daarom wordt vleestaks door tegenstanders gezien als linkse propaganda, ‘burger-pesterij’ en een slinkse wijze om inkomsten te genereren voor de overheid. Het plaatsen van vlees in een hoger BTW tarief, namelijk van 6% naar 19%, brengt maar 700 miljoen euro op, dat staat gelijk aan 1% van het zorgbudget. Dat zet geen zoden aan de dijk en is juist een hele kleine inkomstenbron voor de overheid. 

Sommige voorstanders van het verminderen van vleesconsumptie framen vleestaks als dé oplossing om vleesconsumptie te verminderen. Het Planbureau voor Leefomgeving kwam tot de conclusie dat de vleestaks tussen 2% tot 5% aan vermindering van vleesconsumptie zou leiden. Omdat het weinig geld oplevert én niet leidt tot significante daling van vleesconsumptie blijft de overheid en vele organisaties fel tegen de vleestaks. Spijtig genoeg heerst bij hen nog de illusie dat consumenten het zelf kunnen bepalen omdat zij de macht hebben. Consumenten zijn gewoon mensen die producten kopen omdat ze het willen en omdat het goedkoop en beschikbaar zijn. Zo ook met vlees.

Het wordt tijd voor een breed scala aan maatregelen om vleesconsumptie te verminderen. De vervuiler moet betalen, zoals bij auto’s, sigaretten en alcoholische dranken, maar het moet aangevuld worden met extra maatregelen zoals bijvoorbeeld het verwijderen van vlees uit de schijf van Vijf, een tijdelijk nul btw tarief instellen voor vleesvervangers en groentes, het verhogen van het BTW tarief op vlees etc. Mensen moeten intensief geïnformeerd worden over de schadelijke gevolgen van vlees op mens en milieu. Je kan hiervoor de inkomsten van de vleestaks gebruiken. Koken met vleesvervangers moet een standaard onderdeel worden van de kooklessen van scholieren. Daarnaast moeten we vlees eindelijk niet meer gaan zien als primaire behoefte maar als één van de vele ingrediënten.

De vleestaks alleen zal niet leiden tot een sterke vermindering van de vleesconsumptie. Het constant hameren op de vleestaks als enige oplossing voor de te hoge vleesconsumptie leidt echter wel tot de illusie dat het doel van de milieubeweging het pesten van de gewone burger is. Juist door de frame van het bordje avondeten met vlees te veranderen, wordt de vleestaks als een verantwoorde verandering gezien.

Indien we mensen blijven informeren over de schadelijke gevolgen, hen meenemen in de verandering en ook handvaten bieden, kunnen we verandering teweeg brengen. Dan is het hebben van een lange adem wel een vereist. Indien ieder Europeaan de helft minder vlees eet, dan reduceren we de uitstootgassen met zo'n 40%, terwijl we ook 23% aan land besparen. Dan zou Europa ook een exporteur van graan kunnen worden en verminderen we de soja-import met 75%. 

We kunnen een verandering teweeg brengen met de juiste houding en oplossingen. De transitie zal niet gemakkelijk zijn, maar niemand heeft dit ooit gezegd. Maar veranderingen zijn mogelijk. Roken was vroeger ook normaal, net als het schenken van bier aan kinderen in plaats van water.